Langere periodes van droogte, heftigere regenbuien. Hoe zorg je ervoor dat je tuin die extreme buien opvangt en dat water gebruikt voor de droge periodes? Maak van je tuin een sponstuin!
Wat is een sponstuin?
Een verharde tuin of tegeltuin is een oppervlakte die vallend regenwater meteen afvoert naar het riool. Een sponstuin is het tegenovergestelde: een sponstuin is een tuin die veel regenwater opvangt, zoals een spons, en langzaam afgeeft aan de diepere lagen en aan de planten in de bodem. Het is een tuin met weinig tegels, en met een gezonde bodem die veel water kan opnemen.
Ga je voor de ultieme spons, dan koppel je nog regenpijpen af ook om ervoor te zorgen dat jouw sponstuin niet alleen de regen opneemt die valt in je tuin, maar ook de regen opneemt die valt op je schuurtje en/of je huis.
Een sponstuin ontlast het riool en houdt water vast voor drogere tijden.
Wat heb je aan zo'n sponstuin?
Voordelen voor jou
Nou, een hele hoop. Je creëert een groen paradijs om in te verblijven, een plek waar jij in relatieve koelte hittegolven kan doorstaan. In een sponstuin zijn planten weerbaarder, blijven langer groen en doorstaan beter de hitte.
In een tuin met veel groen is het koeler vertoeven tijdens hittegolven.
Jij zorgt er met een sponstuin voor dat de kans kleiner is dat tijdens extreme buien het water bij jou het huis inloopt.
En bijna iedereen voelt zich goed door het helpen van anderen. En dat doe je ook!
Voordelen voor de rest van de wereld
Water beter afvoeren
We hebben het nu al vaker gezien in Nederland: bij extreme buien kan het riool het niet meer aan. Het riool neemt niet meer op, maar begin zelfs water naar boven te spuwen. Straten lopen onder, huizen lopen onder.
Het is dus zaak om minder water aan het riool te voeren, en meer op te vangen in onze tuinen. In onze sponstuinen! Dankzij jouw sponstuin, loopt het water straks ook minder snel bij je buren de drempel over.
Straten lopen steeds vaker onder na heftige regenbuien (Bron: Atlas Leefomgeving)
Water besparen
Door het water dat valt in de heftige buien niet meteen af te voeren maar juist op te slaan in de bodem van onze tuinen, kunnen we water besparen.
Drinkwater wordt steeds schaarser, een (tijdelijk) verbod op het gebruik van drinkwater voor tuinen is in andere landen al heel normaal. Ook in Nederland zullen we steeds zuiniger moeten zijn met drinkwater, en moeten we ervoor zorgen dat we onze tuinen levend, groen en paradijselijk kunnen houden met het regenwater dat we zelf opvangen.
We maken de omgeving koeler
Een sponstuin is een beplantte tuin zonder veel verharding. Tuinen met tegels en asfalt houden de warmte van de zon vast, en blijven zelfs na zonsondergang warmte uitstralen. Groene tuinen zijn veel koeler. Een groene tuin in zijn eentje kan niet veel doen voor de buurt, maar veel groene tuinen in een buurt kunnen de hele buurt verkoelen.
Het effect van groen, blauw en verstening wordt zichtbaar in deze kaart; verkoelend effect van groen en blauw (Bron: Grieta Spannenburg)
Zo wordt jouw tuin een sponstuin
Tip 1: onttegel
Klein terras
Een tegel of stuk asfalt is het tegenovergestelde van een spons: het kan geen water opnemen, alleen maar afvloeien. Dus met elke tegel die je verwijdert, open je een nieuw stuk grond die jij om kan vormen tot een dorstige spons.
Natuurlijk wil je ook een terrasje. Houd dat klein. Zorg dat je de tegels niet aan elkaar legt, maar leg de tegels een tikje open zodat tussen de tegels door water alsnog de grond in kan stromen.
Paadje
Natuurlijk wil je ook een paadje naar dat terrasje. Kies dan voor materiaal waar water goed doorheen kan, zoals boomschors of grind. Of kies voor stapstenen met flink wat ruimte ertussen die je beplant (ziet er zo romantisch uit!).
Een sprinklr-tuin met klein terras, veel groen en veel ruimte tussen de stenen om water op te nemen.
Tip 2: verbeter je bodem
Lang niet elke bodem is meteen een spons. Daar moet je aan werken. Om water op te nemen en langzaam af te geven, moet je bodem veel organisch materiaal bevatten en lekker luchtig zijn.
Wip je tegels en ontdek je bouwzand, dan moet je radicaal aan de slag. Tips daarvoor vind je hier.
Woon je in een zanderig gebied, sla dan aan het mulchen. Heb je verwaarloosde tuingrond die flink ingeklonken is? Sla dan aan het mulchen.
Door te mulchen voeg je organisch materiaal toe aan de bodem en maak je een fijne omgeving voor wormen en andere types die in de bodem rondwoelen en ervoor zorgen dat de bodem luchtig wordt, precies zoals een spons eruit ziet. Water loopt er dan niet in een klap meer doorheen, maar wordt door de bodem opgenomen.
Een gezonde bodem zit vol bodemleven en neemt zo beter water op.
Tip 3: plant vaste planten en verwen ze niet
Vaste planten
Eenjarige planten en perkgoed wortelen doorgaans minder diep dan vaste planten die jarenlang meegaan. Dieper wortelen is goed, want ook plantenwortels leveren een bijdrage aan een gezond bodemleven. En een gezond bodemleven creëert die mooie sponswerking. De wortels zelf zorgen er ook voor dat de bodem een beetje doorgeploegd wordt en minder ingeklonken raakt.
Geef spaarzaam water
Om ervoor te zorgen dat die vaste planten ook diep wortelen, moet je zelf wat spaarzaam water geven. Als jij elke avond sproeit, wordt steeds alleen de bovenste laag van de grond vochtig. Daardoor blijven de wortels redelijk aan de oppervlakte. Terwijl het beter is als die wortels lekker diep de grond in groeien. Laat ze maar zelf op zoek gaan naar water in de grond.
Een tuin met vaste planten is weerbaarder tegen droogte. In deze tuin staan verschillende Sprinklr-borderpakketten vol vaste planten.
Tip 4: plant heesters en bomen
Heesters en bomen wortelen nog dieper dan vaste planten. Bovendien vangen ze de regen eerst op met hun bladeren, waarna de druppels langzaam de grond in lopen. Zo zorgen ze voor een vertraging in de regenval, een soort spons bovenop de spons.
Met een Tuiny Forest of Tuiny Haag-pakket plant je in één keer een bups inheemse bomen en heesters in je tuin. Niet alleen maak je zo je tuin klimaatbestendig, het is ook nog eens heel goed voor biodiversiteit!
Een tegeltuin versus dezelfde tuin met Tuiny Haag, dat leest veel lekkerder!
Tip 5: vang regenwater op in een regenton
De simpelste manier om nog meer regenwater op te vangen is door een regenton aan even je regenpijpen te koppelen. Er zijn geavanceerde systemen waarbij je regenpijp het water wel afvoert naar het riool als de regenton vol zit.
Tot de tijd dat je ton vol zit kun je toch veel regenwater opvangen om het riool te ontlasten en om je door de droge periodes heen te helpen.
In veel gemeentes kan je subsidie aanvragen voor het plaatsen van een regenton. Kijk op de website van je gemeente voor meer informatie.
Tip 6: koppel een regenpijp af en laat water je tuin in vloeien
Heb je de ruimte en het vertrouwen: koppel dan een of meerdere regenpijpen af en laat het water van het dak van je huis of van je schuurtje de tuin invloeien. Zorg er natuurlijk altijd voor dat de water van je huis afstroomt, misschien leg je een pijp aan onder je tuin zodat het water dieper in je tuin terecht komt.
Zorg er sowieso voor dat de bodem van je tuin al lekker sponsig is, en het water ook goed opgenomen kan worden. Je kan het ook uit laten komen in een vijvertje, of in een kiezelbedding die je aanlegt waardoor er een beekje door je tuin meandert als het hard regent, terwijl onder de beekbodem langzaam water opgenomen wordt door de bodem.
Tip 7: maak een wadi
Een wadi is een plek die je speciaal creëert voor het opvangen van regenbuien: je zorgt voor een kuiltje of geul waar het water naartoe vloeit. Op die plek krijgt het water even de ruimte om te staan terwijl het langzaam wordt opgenomen door de bodem.
De grootste periodes van het jaar staat een wadi droog, alleen bij plensbuien verzamelt het water zich daar. Omdat de regen die valt er natuurlijk heenvloeit (laag punt in je tuin, wellicht wat geultjes erheen), of omdat er een regenpijp op is afgekoppeld. Hier lees je hoe je een wadi aanlegt.
Je beplant je wadi dus met planten die goed droog kunnen staan, maar het prima vinden om af en toe flink nat te staan. Tips zijn: kruipend zenegroen, Koninginnenkruid en Grote Kattenstaart.
Of ga voor ons kant-en-klare Wadipakket, inclusief beplantingsplan en instructies voor aanleg. Makkie!
De wadi in de tuin van Marieke @Onsdijkhuisje
